Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan – पीक कर्जाची संपूर्ण माहिती

Introduction

Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan Scheme ही भारत सरकार आणि बँकिंग प्रणालीने शेतकऱ्यांसाठी तयार केलेली एक महत्वाची योजना आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे शेतकऱ्यांना adequate आणि timely credit support मिळावे. KCC मुळे शेतकऱ्यांना एकाच विंडोमधून (Single Window) सोपी आणि flexible प्रक्रिया वापरून आवश्यकतेनुसार कर्ज मिळते.

या योजनेत खालील प्रकारचे खर्च कव्हर केले जातात:

• Cultivation of Crops (पीक लागवड खर्च): Short-term credit requirements जसे बियाणे, खत, औषधे.
• Post-Harvest Expenses (कापणी नंतरचे खर्च): मजुरी, साठवणूक, इतर खर्च.
• Produce Marketing Loan: पिक विक्रीपर्यंत लागणारे खर्च.
• Consumption Needs (घरगुती खर्च): शेतकरी कुटुंबाच्या मूलभूत गरजा.
• Working Capital (कॅपिटल गरजा): शेतमालमत्तेचे देखभाल व allied activities साठी भांडवल.
• Investment Credit (गुंतवणूक कर्ज): शेती व allied activities (Dairy, Poultry, Fisheries) साठी दीर्घ मुदतीचे कर्ज.

या सर्व घटकांचा (a ते e) एकत्रित भाग हा Short Term Credit Limit तयार करतो, तर (f) मधील Investment Credit हा Long Term Credit Limit तयार करतो.

म्हणजेच KCC हे शेतकऱ्यांसाठी संपूर्ण आर्थिक उपाय (Complete Financial Solution) आहे – शेती, कापणी, मार्केटिंग, घरगुती खर्च, तसेच गुंतवणूक अशा सर्व गरजांसाठी एकाच कार्डावर कर्ज उपलब्ध होते.

Eligibility Criteria for Crop Loan (पात्रता)

Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan साठी खालील व्यक्ती पात्र आहेत:

• 👨‍🌾 Individual Farmers (वैयक्तिक शेतकरी): स्वतःची जमीन शेतीसाठी वापरणारे शेतकरी.
• 👩‍👩‍👦 Joint Farmers / Joint Cultivators (संयुक्त शेतकरी): दोन किंवा अधिक शेतकरी मिळून शेती करणारे.
• 🌾 Tenant Farmers (भाडेपट्ट्यावरील शेतकरी): दुसऱ्याची जमीन भाड्याने घेऊन शेती करणारे.
• 🤝 Sharecroppers (उत्पन्न वाटपावर शेती करणारे): मालकाच्या जमिनीतून उत्पादन मिळाल्यावर वाटणी करणारे शेतकरी.
• 📜 Oral Lessees (तोंडी कराराने शेती करणारे): लिखित करार नसतानाही शेती करणारे शेतकरी.
• 👥 Self Help Groups (SHGs) / Joint Liability Groups (JLGs): शेतकऱ्यांचे गट जे एकत्रितपणे Loan घेऊ शकतात.
• 🧑‍💼 Age Criteria (वयोमर्यादा): 18 ते 75 वर्षे. (60 वर्षांपेक्षा जास्त वय असल्यास co-borrower आवश्यक.)

Margin Requirement (मार्जिन आवश्यकता)

सध्या ₹2,00,000 पर्यंतचे Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan collateral शिवाय दिले जाते आणि यासाठी वेगळा मार्जिन (Margin Money) भरावा लागत नाही.

• District Level Technical Committee (DLTC) दरवर्षी प्रत्येक जिल्ह्यातील पिकांसाठी Scale of Finance (SOF) ठरवते.
• या Scale of Finance मध्येच आवश्यक तेवढा मार्जिन मनी समाविष्ट असतो.
• त्यामुळे शेतकऱ्याला स्वतंत्रपणे मार्जिन रक्कम भरण्याची गरज राहत नाही.

👉 थोडक्यात, शेतकरी जेव्हा पिक कर्ज किंवा KCC साठी अर्ज करतो, तेव्हा बँक थेट SOF च्या आधारावर कर्ज मर्यादा ठरवते, आणि शेतकऱ्याला वेगळा मार्जिन मनी द्यावा लागत नाही.

Loan Amount / Limit (कर्ज मर्यादा)

Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan साठी कर्ज मर्यादा District Level Technical Committee (DLTC) ठरवलेल्या Scale of Finance (SOF) वर आधारित असते. हा SOF प्रत्येक जिल्ह्यातील पिकांच्या लागवडीचा खर्च (Cost of Cultivation) लक्षात घेऊन ठरवला जातो.

• 🌱 प्रत्येक पिकासाठी वेगळी मर्यादा: उदा. ज्वारी, गहू, ऊस, कापूस, सोयाबीन यांसाठी DLTC दरवर्षी Scale of Finance ठरवते.
• 🧾 कर्जाची गणना: शेतकऱ्याची जमीन किती आहे (Acre / Hectare) × त्या पिकाचा SOF = Crop Loan Limit.
• 💳 Collateral-free Loan: सध्या ₹2,00,000 पर्यंत collateral शिवाय कर्ज मिळते.
• 📈 Higher Limit: मोठ्या शेतकऱ्यांसाठी व allied activities साठी ₹5 lakh, ₹10 lakh किंवा त्यापेक्षा जास्त मर्यादाही मिळू शकते (बँकेच्या धोरणानुसार).
• 🔄 Renewable Facility: KCC limit साधारण 5 वर्षांसाठी मंजूर केली जाते व दरवर्षी renewal होते.

Crop Loan Calculation: समजा १ एकर ऊस आहे (SOF = ₹60,000)

Interest Rate (व्याजदर)

Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan वर शेतकऱ्याला द्यावा लागणारा व्याजदर आणि मिळणारी सवलत खालीलप्रमाणे आहे:

• 🏦 Borrower ला प्रत्यक्ष किती द्यावे लागते?
  • शेतकऱ्याला 7% प्रति वर्ष (p.a.) व्याज आकारले जाते.
• 🎁 Government Subvention (सरकारी व्याज सवलत):
  • जर शेतकरी कर्जाची परतफेड एक वर्षाच्या आत वेळेवर केली तर सरकारकडून 3% व्याज सवलत (Subvention) मिळते.
  • ही सवलत पुढच्या दिवशीच खात्यात जमा केली जाते.
  • म्हणजेच शेतकऱ्याला प्रत्यक्षात फक्त 4% व्याजदर द्यावा लागतो.
    
• 📌 सवलतीची मर्यादा:
  • ही सुविधा ₹3,00,000 पर्यंतच्या कर्जासाठीच लागू आहे.
    
• 📈 ₹3,00,000 पेक्षा जास्त कर्जासाठी काय?
  • शेतकरी DLTC ने ठरवलेल्या Scale of Finance (SOF) प्रमाणे अधिक कर्ज घेऊ शकतो.
  • मात्र ₹3,00,000 पेक्षा जास्त कर्जाच्या भागावर बँकेचा साधारण व्याजदर (9%–10% p.a.) लागू होतो.
  • या अतिरिक्त रकमेवर सरकारी व्याज सवलत मिळत नाही.

Service Charges & Processing Fees

Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan वर सेवा शुल्क खूपच कमी आहे आणि छोटे शेतकरी यासाठी पूर्णपणे सवलतीचे पात्र आहेत.

₹3,00,000 पर्यंतचे कर्ज:

• Processing Fees नाहीत
• Inspection / Service Charges नाहीत
• Documentation Charges नाहीत

₹3,00,000 पेक्षा जास्त कर्ज:

• Nominal (खूपच कमी) service charges व processing fees बँकेच्या नियमानुसार आकारले जातात.
• हे charges बँकेनुसार बदलू शकतात, साधारण 0.25% – 0.50% पर्यंत.

Security / Collateral (सिक्युरिटी)

₹2,00,000 पर्यंतचे कर्ज:

• कोणतेही Collateral Security नाही
• Third Party Guarantee (हमीदार) सुद्धा लागत नाही

₹2,00,000 पेक्षा जास्त कर्ज:

• जमीन मॉर्गेज (Land Mortgage) ही प्राथमिक सिक्युरिटी आवश्यक
• Third Party Guarantee साधारणपणे मागितली जात नाही, कारण Mortgage पुरेशी मानली जाते
• मात्र काही बँका, जर Mortgage value अपुरी असेल किंवा कागदपत्रांमध्ये अडचण असेल तर Additional Third Party Guarantee घेऊ शकतात

Repayment Period / Tenure (परतफेड कालावधी)

Kisan Credit Card (KCC) Loan हा मुख्यतः Short-Term Crop Loan साठी असतो.

• 🌱 Crop Loan (पिक कर्ज):
  • कर्जाची परतफेड साधारण 12 महिन्यांच्या आत करावी लागते.
  • म्हणजे पिक कापणी व विक्री झाल्यानंतर शेतकरी कर्जाची रक्कम फेडतो.
• 🔄 KCC Facility:
  • KCC limit साधारण 5 वर्षांसाठी मंजूर केली जाते.
  • दरवर्षी Annual Review / Renewal करून शेतकऱ्याला पुढील हंगामासाठी नवा Crop Loan दिला जातो.
  • प्रत्येक वर्षी घेतलेले Crop Loan त्या वर्षाच्या शेवटी फेडावे लागते.

👉 थोडक्यात, KCC अंतर्गत कर्ज फक्त हंगामी (Seasonal) असते आणि दरवर्षी पिक कापणीपूर्वी किंवा कापणीनंतर ठरावीक कालावधीत फेडणे आवश्यक असते.

Documents Required for Crop Loan (आवश्यक कागदपत्रे)

Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan साठी अर्ज करताना खालील कागदपत्रे द्यावी लागतात:

1. 📝 Loan Application Form – बँकेकडून मिळणारा अर्ज.
2. 🆔 Identity Proof (ओळख पुरावा): Aadhaar Card, Voter ID, PAN Card.
3. 🏠 Address Proof (पत्त्याचा पुरावा): Aadhaar, Ration Card, Electricity Bill, Driving Licence इ.
4. 🌾 Land Records (जमिनीचे कागद):
   • 7/12 Extract (सातबारा उतारा)
   • Ferfar / Mutation Entry (फेरफार उतारा)
   • Pherphar प्रमाणपत्र, जर जमीन नव्याने खरेदी केली असेल तर.
5. 📜 Tenancy / Lease Agreement (भाडेपट्ट्याचा पुरावा): Tenant Farmers / Oral Lessees साठी.
6. 🏦 Bank Account Details (बँक खात्याची माहिती): Passbook / Cancelled Cheque.
7. 📸 Photographs (छायाचित्रे): अलीकडील पासपोर्ट साइज फोटो.
8. 📑 Other Documents (गरजेनुसार): SHG/JLG असल्यास Resolution Copy, Co-borrower असल्यास त्यांची KYC कागदपत्रे.

Additional Documents for Loans above ₹2,00,000 (₹2 लाखांपेक्षा जास्त कर्जासाठी अतिरिक्त कागदपत्रे)

• 🏡 Land Mortgage संबंधित कागदपत्रे (जमीन मॉर्गेज डीड, Index II, 8A Extract इ.)
• ✍️ Legal Opinion / Search Report – बँकेच्या वकिलाकडून जमिनीचा तपास अहवाल.
• 🏢 Valuation Report – जमीन किंवा तारणाची किंमत तपासणारा अहवाल (Bank Empanelled Valuer कडून).
• 👥 Co-Borrower / Guarantor Documents (गरज पडल्यास) – त्यांचे KYC व इतर कागदपत्रे.
• 📑 No Encumbrance Certificate (NEC) – जमीन आधी इतरत्र तारण नाही याचा पुरावा.

Disbursement Process (कर्ज वितरण प्रक्रिया)

Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan चे वितरण शेतकऱ्याच्या पिकाच्या गरजा व हंगाम लक्षात घेऊन केले जाते.

• 🏦 Loan Sanction (कर्ज मंजुरी):
  • अर्ज आणि कागदपत्रांची तपासणी पूर्ण झाल्यावर बँक शेतकऱ्याला कर्ज मंजूर करते.
  • मंजुरी नंतर शेतकऱ्याला Kisan Credit Card (ATM-enabled card) दिला जातो.
• 💳 Mode of Disbursement (कर्ज देण्याची पद्धत):
  • थेट शेतकऱ्याच्या Saving Account मध्ये DBT (Direct Benefit Transfer) द्वारा रक्कम जमा केली जाते.
  • शेतकरी Kisan Credit Card द्वारे ATM / POS machine वरून पैसे काढू शकतो.
  • काही वेळा रक्कम Cheque द्वारेही दिली जाते.
• 🌱 Crop Requirement Based (पिकाच्या गरजेनुसार):
  • बियाणे, खत, औषधांसाठी पहिल्या टप्प्यात (Initial Stage) पैसे दिले जातात.
  • हंगामाच्या मधल्या काळात उर्वरित रक्कम (Installments) देण्यात येऊ शकते.
  • Post-Harvest किंवा Consumption needs साठीही withdrawal करता येतो.
• 🔄 Flexibility (लवचिकता):
  • KCC card मुळे शेतकऱ्याला गरजेनुसार, एकदम एकरकमी किंवा हप्त्याने रक्कम वापरण्याची सुविधा असते.

Application Process (अर्ज प्रक्रिया)

Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan साठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया अगदी सोपी आहे:

1. 🏦 जवळच्या बँक शाखेला भेट द्या – जिथे तुमचे खाते आहे किंवा कर्ज सुविधा मिळते.
2. 📝 Loan Application Form घ्या आणि भरा – पिकाची माहिती (Crop details), जमीनधारणा, आणि लागणाऱ्या कर्जाची रक्कम नमूद करा.
3. 📑 आवश्यक कागदपत्रे सादर करा – KYC, Land Records (7/12 उतारा, फेरफार), Bank Passbook, Photos.
4. 🔍 Bank Verification (तपासणी):
   • बँक तुमचे दस्तऐवज तपासेल.
   • District Level Technical Committee (DLTC) ने ठरवलेल्या Scale of Finance (SOF) प्रमाणे Loan Limit ठरवली जाईल.
5. ✅ Loan Sanction:
   • पात्रता पूर्ण झाल्यावर कर्ज मंजूर केले जाते.
   • शेतकऱ्याला Kisan Credit Card (ATM-enabled card) issue केला जातो.
6. 💳 Disbursement (कर्ज वितरण):
   • कर्जाची रक्कम थेट Bank Account मध्ये जमा होते.
   • शेतकरी ही रक्कम KCC Card द्वारे ATM / POS machine वरून काढू शकतो.

Conclusion

Crop Loan / Kisan Credit Card (KCC) Loan ही शेतकऱ्यांसाठी एक महत्वाची योजना आहे जी त्यांना शेतीसाठी लागणारा खर्च वेळेवर भागवण्यासाठी मदत करते. या योजनेतून शेतकऱ्यांना बियाणे, खत, औषधे, मजुरी, साठवणूक व कुटुंबाच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी सोपे आणि स्वस्त कर्ज (Easy & Low-Cost Credit) मिळते. वेळेवर परतफेड केल्यास व्याजदर फक्त 4% पर्यंत कमी होतो, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचा आर्थिक भार कमी होतो. तसेच, KCC मुळे शेतकऱ्यांना एकाच कार्डाद्वारे (Single Window Facility) सर्व सुविधा उपलब्ध होतात – Loan withdrawal, repayment, आणि Crop Insurance सारखे लाभ. थोडक्यात, KCC हे शेतकऱ्यांसाठी एक Complete Financial Support System आहे जे शेती अधिक उत्पादनक्षम आणि शेतकरी अधिक सक्षम बनवते.

Online Loan Application facility

सरकारने आता Janasamarth Portal मार्फत Crop Loan (शेती कर्ज) साठी ऑनलाइन अर्जाची सुविधा सुरू केली आहे. काही राष्ट्रीयकृत आणि खाजगी बँकांनी देखील त्यांच्या स्वतःच्या वेबसाइटवरून ऑनलाइन कर्ज अर्ज स्वीकारण्यास सुरुवात केली आहे.

हे एक महत्त्वाचं पाऊल आहे कारण आता शेतकऱ्यांना ब्रांचला वारंवार भेट देण्याची गरज नाही, फक्त मोबाइल किंवा संगणकावरून काही मिनिटांत अर्ज करता येतो. ऑनलाइन पद्धतीने अर्ज केल्याने प्रक्रिया जलद, पारदर्शक आणि ट्रॅक करण्यास सोपी होते. तसेच अर्जाची स्थिती (application status) शेतकरी स्वतः पाहू शकतो.

या सुविधेमुळे बँक आणि शेतकरी दोघांचा वेळ वाचतो, तसेच STP (Straight Through Processing) प्रणालीद्वारे मंजुरी प्रक्रियाही जलद होते. त्यामुळे भविष्यात बहुतेक बँका crop loan digitization कडे वळतील अशी शक्यता आहे.

👉 पुढे आम्ही काही प्रमुख बँकांच्या ऑनलाइन Crop Loan Application Links खाली देत आहोत, जेथून तुम्ही थेट अर्ज करू शकता. आपले बचत खाते ज्या बँकेत आहे त्या बँकेत Online Apply करू शकता

FAQs (नेहमी विचारले जाणारे प्रश्न)